تشی هندی
Indian crested porcupine
تشی هندی
توصیف:
تشی هندی بزرگترین جونده ایران است که وزنی بین ۱۱ تا ۱۸ کیلوگرم دارد. بدن تشی هندی از بینی تا پایه دم بین ۷۰ تا ۹۰ سانتیمتر است که دمی بهاندازه ۸ تا ۱۰ سانتیمتر به آن اضافه میشود. طول عمر تشی هندی مشخص نیست اما مسنترین آنها در اسارت که از جنس ماده بوده ۲۷٫۱ سال عمر کرده است. بدن تشی هندی با لایههای مختلفی از خارها آراستهشده است. در زیر خارهای نازکتر و طولانیتر خارهای کوتاهتر و ضخیمتر قرارگرفته است. خارها به رنگ قهوهای یا سیاه با نوارهای متناوب سفید میباشند و از کراتین ساختهشده و نسبتاً انعطافپذیر هستند. هر خار در پایه به یک عضله متصل است که به تشی اجازه میدهد تا در هنگام احساس خطر آنها را بلند کند. بلندترین خارها بر روی گردن و شانه قرارگرفتهاند این خارها میتوانند تا ۵۱ سانتیمتر رشد کنند اما اغلب اندازهای بین ۱۵ تا ۳۰ سانتیمتر دارند. خارهای کوچکتر (۲۰ سانتیمتر) و با سختی بیشتر بهطور متراکم بر روی پشت و کفل قرارگرفتهاند که برای زخم کردن تهدیدات بالقوه استفاده میشوند. پایه دم دارای خارهای کوتاهتر به رنگ سفید و خارهای توخالی بلندتر است.
تشی هندی بدنی کوتاه و دستها و پاهایی پهن و چنگالهایی بلند دارد که برای حفاری لانه استفاده میشوند؛ مانند همه تشی ها، تشی هندی دارای یک حس بویایی خوب و تیز و دندانهای پیشین به شکل قلم درز است.
رفتار:
تشی هندی هنگامیکه تحریک میشود و میخواهد هشدار دهد خارهایش را بالا میبرد تا بزرگتر به نظر آیند و بهوسیله خارهای توخالی روی دم خود سروصدا میکند، پاهایش را میتواند بکوبد، غرغر کند یا بنالد. اگر مزاحمت ادامه یابد اقدام به حمله با پشت خود میکند و پشت خود را به حیوان متخلف میزند. این اقدام خارها را به بدن دشمن فرومیبرد و اغلب منجر به آسیب شدید یا مرگ میشود. بیشتر آسیبها بهوسیله خارهای کوتاه مخفی در زیر بلندترها و خارهای نازک بر روی دم و پشت ایجاد میشود. اغلب اوقات این خارها از جای خود جداشده و در بدن قربانی باقی میمانند. برخلاف باور عموم، تشی هندی (مانند همه تشی ها) نمیتواند خارهایش را پرتاب کند.
شکارچیان تشی هندی شامل گربههای بزرگ، سیاهگوشها، گرگها، کفتارهای راهراه، سگهای وحشی آسیایی، تمساحهای آبشور و انسانها هستند.
مانند دیگر تشی های دنیای برقدیم (آسیا، اروپا و آفریقا) تشی هندیها شبگرد هستند و در طول روز در غارها، بین سنگها یا درون لانههای زیرزمینی خود پناه میگیرند اما در طول زمستان برای گرفتن حمام آفتاب در ساعات روز از لانههایشان بیرون میآیند. آنها لانه زیرزمینی خود را با یک تونل ورودی طولانی، خروجیهای متعدد و یک خوابگاه بزرگ داخلی میسازند. معمولاً استخوانهای جویده شده و بیشتر خاکهای حفاریشده در ورودی لانه قرار دارد. آنها بیشتر عمر خود را زیرزمین میگذرانند بااینحال شناگران خوبی هستند.
بزرگسالان و نوجوانان از شیر گرفتهشده هر شب ۷ ساعت در جستجوی غذا میباشند.
رژیم غذایی:
منبع اصلی غذای تشی هندی انواع گیاهان طبیعی و کشاورزی است که شامل ریشهها، پیاز گلها، میوهها، غلات، آلوها و غدهها (مانند سیبزمینی) است. آنها همچنین از حشرات و مهرهداران کوچک تغذیه میکنند و برای به دست آوردن مواد معدنی (مانند کلسیم) استخوانها را میجوند که به رشد خارها کمک میکند.
محدوده جغرافیایی:
تشی هندی در سراسر جنوب شرقی و آسیایی مرکزی و در بخشهایی از خاورمیانه ازجمله کشورهای ایران، عربستان سعودی، یمن، فلسطین، اردن، لبنان، ترکیه، پاکستان، سریلانکا، بنگلادش، بوتان، نپال، هند، افغانستان، ارمنستان، آذربایجان، چین، گرجستان و ترکمنستان یافت میشود.
زیستگاه:
تشی هندیها با محیطهای گوناگون سازگاری زیادی دارند. اگرچه آنها اغلب دامنه تپههای صخرهای را ترجیح میدهند اما در زمینهای استپی، چمنزارها، جنگلها و مزارع و باغهای گرمسیری و معتدل یافت میشوند. همچنین آنها در سراسر کوههای هیمالیا تا ارتفاع ۲۴۰۰ متری یافت میشوند. به نظر میرسد محدوده حضور آنها بر اساس تراکم فصلی علوفه و دسترسی به بسترهای مناسب برای حفاری لانه است.
تشی هندی در کوههای بلند و بیابانهای خشک در سراسر ایران پراکندگی دارد. مخصوصاً در جنگلهای شمال و سواحل خلیجفارس و دامنه کوهها فراوان است.
تولیدمثل:
تشی هندیها در ماههای فوریه و مارس جفتگیری میکنند. متوسط دوره حاملگی آنها ۱۱۳ روز است. تعداد بچهها از ۲ تا ۴ فرزند در سال متغیر است. بچهها با چشمان باز متولد میشوند و بدنشان پر از خارهای نرم کوتاه است که پس از چند ساعت سفت میشوند. آنها ۱۳ تا ۱۹ هفته پس از به دنیا آمدن از شیر گرفته میشوند اما تا سن بلوغ که حدود ۲ سالگی است با والدین و خواهران و برادرانشان در لانه میمانند. تشی هندی معمولاً دارای یک همسر است و هردوی والدین به همراه فرزندان خود در طول سال در لانه زندگی میکنند.
اهمیت اقتصادی برای انسان: مثبت
تشی هندی بهعنوان یک منبع غذایی شکار میشود. همچنین نقش آنها بهعنوان یک گیاهخوار به انتشار دانه و گرده گیاهان کمک میکند.
اهمیت اقتصادی برای انسان: منفی
تشی هندیها از گیاهان زراعی بهطور گسترده بهعنوان منبع غذایی استفاده میکنند بنابراین منجر به خسارت قابلتوجه به کشاورزی میشوند. علاوه بر این میتوانند باغها و مناطق تزیینشده را بهشدت تخریب کنند چون در این مناطق لانههای زیرزمینی ایجاد میکنند یا از منابع آن استفاده میکنند. همچنین تشی هندی میتواند علت بعضی از مشکلات پزشکی باشد با این احتمال که انسانها یا حیوانات خانگی با خارهای آنها برخورد کنند.
وضعیت حفاظت:
با توجه به سازگاری تشی هندی با محدوده وسیعی از زیستگاهها و انواع غذاها، آنها در لیست کمترین نگرانی قرار دارند. بااینحال درنتیجه شهرسازی، توسعه زیرساختها و استفاده از آفتکشها در حال حاضر زیستگاههای مناسب برای تشی ها کاهشیافته است.
نام علمی | Hystrix indica |
خانواده | Hystricidae |
وضعیت بقاء | حداقل نگرانی |
رده | پستاندار |
راسته | جونده |
تشی هندی
Indian crested porcupine
منابع :
راهنمای پستانداران ایران، سازمان حفاظت محیط زیست 1355 : فرد.ا.هرینگتون، بیژن فرهنگ دره شوری